فیلتراسیون گلومرولی یک فرایند حیاتی در سیستم ادراری بدن انسان است. گلومرولها، بخشهای کوچکی از کلیهها هستند که وظیفه تصفیه خون را بر عهده دارند. در این فرایند، خون از طریق شبکهای از رگهای کوچک به گلومرول وارد میشود. در اینجا، فیلتراسیون اتفاق میافتد و تمامی مواد فیلتر شده و در ادامه مواد مفید مانند آب، نمک، گلوکز و سایر مواد مغذی بازجذب میشوند، در حالی که مواد ضایعه و سموم از جمله اوره و کراتینین از طریق ادرار دفع می شوند. این فرایند اساسی برای حفظ تعادل درون بدن و حذف مواد ضایعه است. اختلالات در فیلتراسیون گلومرولی میتوانند منجر به بروز بیماریهای کلیوی گردند که نیازمند درمان مناسب و مراقبتهای ویژه هستند. درک عملکرد فیلتراسیون گلومرولی اهمیت بالایی در تشخیص و درمان این بیماریها دارد.
احتمالا اصطلاح آزمایش GFR را شنیده اید و یا پزشک شاید آن را برای شما تجویز کرده باشد. اما واقعا میدونید آزمایش GFR یا فیلتراسیون گلومرولی چیه؟ در این مقاله شما رو با آزمایش فیلتراسیون گلومرولی آشنا می کنیم. فقط کافیه 5 دقیقه وقت بزاری و تا پایان با ما همراه باشی.
آزمایش GFR یا فیلتراسیون گلومرولی چیست؟
درست حدس زده اید این آزمایش مربوط به کلیه ها است، GFR به فارسی یعنی میزان فیلتراسیون گلومرولی. درواقع وقتی پزشک برای بیمار آزمایش GFR را تجویز می کند می خواهد با تفسیر آزمایش بیمار به تحلیل عملکرد کلیه های بیمار بپردازد و میزان کارکرد این عضو مهم بدن را بررسی کند.
اصلا گلومرول چیه؟
همانطور که می دانید کلیه ها اندام هایی هستند که وظیفه ی تصویه خون را برعهده دارند و مواد زائد خون را از طریق ادرار از بدن دفع می کنند عضوی از کلیه که کار فیلتراسیون را انجام می دهد مویرگ های وسیعی به نام گلومرول است، در واقع گلومرول ها فیلترهای کوچکی درون کلیه ها هستند که به حذف مواد زائد و مایع اضافی از خون کمک می کند. در آزمایش فیلتراسیون گلومرولی مقدار خونی که در هر دقیقه از این فیلتر عبور می کند محاسبه می شود. محاسبه ی GFR با استفاده از یک فرمول ریاضی انجام می شود که اطلاعاتی همچون سن، وزن، قد، جنسیت و … بیمار را در محاسبه ی GFR در نظر گرفته می شود.
بهترین منبع فیزیولوژی کلیه برای آزمون علوم پایه پزشکی
آزمایش GFR برای چه کسی تجویز می شود؟
افرادی که دچار ناراحتی های کلیوی هستند و همینطور افراد دارای بیماری های مزمن کلیوی باید این تست را انجام دهند. تا پزشک معالج با تفسیر و بررسی میزان فیلتراسیون گلومرولی بتواند بهترین تشخیص و درمان را برای بیمار خود به انجام برساند.
ناگفته نماند که بسیاری از بیماری های کلیوی چراغ خاموش عمل می کنند که متاسفانه خیلی از افراد در مراحل پیشرفته ی بیماری متوجه بیماری خود می شوند. بنابراین تشخیص زودهنگام بیماری های کلیوی بسیار حائز اهمیت است. برای همین هست که پزشک جهت تشخیص احتمالی بیماری های کلیوی برای بیماران دارای علامت های دیابت، عفونت ادراری، فشارخون، ناراحتی قلبی، سنگ کلیه و ناراحتی های کلیه، تست GFR را هم در کنار دیگر آزمایشات تجویز می کند.
اساس تست GFR یا فلیتراسیون گلومرولی چگونه است؟
آزمایش فیلتراسیون گلومرولی مثل سایر آزمایشات خونی با دریافت یک نمونه از خون ساعد انجام می شود. از خون سیاهرگی برای انجام تست GFR استفاده می شود. علاوه بر خون، آزمایشگاه نیاز به ادرار بیمار نیز خواهد داشت.
ما در تست GFR بدنبال ماده ای هستیم که اولا در بدن ساخته شده باشد و ثانیا تمام آن ماده از کلیه ها دفع شود یعنی نه بازجذبی صورت گیرد و نه ترشحی. کراتینین ماده ای هست که این شرایط را تماما دارد و در تست فیلتراسیون های کلیوی از آن استفاده می شود چرا که میزان کلیرانس آن معادل فیلتراسیون های کلیوی هست. بنابراین معیار سنجش GFR تصویه ی کراتینین هست. اما باید بدانید که همین کراتینن یک مقدار ناچیز بازجذب می شود و وارد خون می شود پس برای انجام این تست علاوه بر غلظت کراتینین در ادرار به غلظت کراتینین در خون هم نیاز داریم.
همانطور که گفته شد چون محاسبه ی GFR از فرمولهای خاصی انجام می شود لازم است تا اطلاعات بیمار از جمله سن، جنس، وزن، قد و … را در اختیار آزمایشگاه قرار داد. این اطلاعاتی که عنوان شده بر میزان کراتین تولید شده در بدن تاثیر می گذارند. کراتین هم یک ماده ی دفعی هست که توسط کلیه ها از بدن دفع می شوند. کراتین در ماهیچه ها ساخته می شود و مشخص هست که هرچقدر حجم ماهیچه ها بیشتر باشد میزان تولید کراتین هم بیشتر خواهد بود.
تفسیر آزمایش GFR یا فیلتراسیون گلومرولی به چه صورت هست؟
در تست فیلتراسیون گلومرولی عدد GFR میتواند شدت بیماری های کلیوی را تا حدودی آشکار کند به گونه ای گه هر چقد تست GFR بیمار عدد کمتری را نشان دهد به معنای عملکرد ضعیف تر کلیه های بیمار است. بیماری های مزمن کلیوی وقتی رخ می دهد که اندازه این تست در مدت بیش ازسه ماه کاهش یافته باشد. اگر میزان این تست بیشتر از 90 بود فرد مشکل کلیوی ندارد و از سلامت کلیه برخوردار است. واگر عدد این تست کمتر از 15 باشد بیمار به نارسایی کلیه مبتلا هست که باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد. و هرعدد بین 90 و15 در شدت های مختلف بیماری های کلیوی قرار می گیرد.
ناگفته نماند که در آزمایشگاه های مختلف ممکن است این اعداد با همدیگر تفاوت داشته باشد. لذا برای تفسیر آزمایش خود حتما باید به پزشک معالج خود مراجعه فرمایید.
محاسبه ی GFR
برای محاسبه ی GFR یا میزان فیلتراسیون گلومرولی از فرمول های گوناگونی استفاده می شود که در این مقاله شما را با یکی از روشهای محاسبه ی GFR آشنا می کنیم.
فرمول زیر یکی از روش های محاسبه ی فیلتراسیون گلومرولی هست که با استفاده ازنتایج آن می شود عملکرد کلیه ها را مورد بحث قرار داد.
همانطور که قبلا اشاره شد برای بدست آوردن میزان فیلتراسیون گلومرولی نیازمند به ماده ای هستیم که هم در بدن تولید شود و هم در نفرون های کلیه نه بازجذب شود و نه ترشح. در نهایت می توانیم از این ماده برای بدست آوردن میزان فیلتراسیون کلیوی استفاده کرد. کراتینین این ویژگی ها را دارد و ماده ای مناسب برای محاسبه ی GFR است. چرا که میزان فیلتراسیون کراتینین بدلیل ویژگی های گفته شده معادل با میزان فیلتراسیون کلیوی خواهد بود. در رابطه با محاسبه GFR می توانید بصورت کامل تر این مطالب را از کتاب فیزیولوژی گایتون مطالعه کنید. برای دانلود فیزیولوژی گایتون کلیک کنید.
بررسی نمونه ها در آزمایشگاه
آزمایشگاه جهت سنجش میزان فیلتراسیون کلیوی با استفاده از کراتیتن، نیازمند به ادرار 24 ساعته خواهد بود….
برای مطالعه ادامه مقاله بصورت رایگان لطفا فایل pdf زیر را دانلود کنید:
1 نظر در “فیلتراسیون گلومرولی یا GFR مهمترین عامل سلامتی بدن انسان”